สำหรับเสรีภาพในการนับถือศาสนา ทุกประเทศได้ให้ความสำคัญแก่ประชาชนทุกคน ในการเลือกยึดถือศาสนาใด ศาสนาหนึ่ง โดยยืนอยู่บนหลักพื้นฐาน 2 ประการ ได้แก่…

• การนับถือศาสนาให้เป็นตามความต้องการของธรรมชาติจะล่วงละเมิดมิได้
• เป็นสิทธิของมนุษย์ทุกคนที่ต้องได้รับการรับรองและคุ้มครอง

เป็นเรื่องจริงว่า เสรีภาพในการเลือกเคารพศาสนานั้น ไม่มีบุคคลไหนที่จะสามารถใช้เสรีภาพที่อยู่เหนือผู้อื่น ซึ่งประชาชนทุกคนมีสิทธิ-หน้าที่เท่าเทียมกัน โดยรัฐมีหน้าที่รักษาความเป็นธรรมของสังคมโดยรวม จึงจำเป็นต้องแทรกซึมเข้ามาจัดระบบการใช้เสรีภาพทางศาสนาของประชาชนให้เป็นไปอย่างราบรื่น อีกทั้งยังเป็นการดูแลมิให้การใช้เสรีภาพของประชาชนคนหนึ่งไปกระทบต่อเสรีภาพของผู้อื่น และรัฐไม่อาจไปจำกัดหรือบังคับเสรีภาพศาสนาของประชาชน ซึ่งเกินจากเงื่อนไขที่กำหนดไว้ไม่ได้ แต่จะต้องกำหนดให้เห็นเด่นชัด เพราะสิทธิ – เสรีภาพในการเลือกศาสนาจัดเป็นอีกหนึ่งบทบาทที่สำคัญทางสังคม นอกจากนี้การจัดระเบียบยังทำให้เกิดความสงบสุขแก่ประชาชน ตลอดจนการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่รัฐจะเข้ามาช่วยให้เกิดความเข้าใจกันระหว่างศาสนา ถ้าไม่ได้รับความดูแลจากภาครัฐแล้ว ปัญหาเหล่านี้ก็อาจจะทำให้เกิดข้อขัดแย้งระหว่างศาสนาได้

เสรีภาพนับถือศาสนาในประเทศไทย

ในประเทศไทย มีการกล่าวถึงเสรีภาพไว้ในรัฐธรรมนูญไทย วันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ.2475 ในมาตรา 13 หมวด 2 ว่าด้วยเรื่องสิทธิและหน้าที่ของประชาชนชนชาวสยาม คือ ‘บุคคลทุกคนย่อมมีสิทธิเสรีภาพอย่างสมบูรณ์ในการนับถือศาสนาหรือลัทธิใดๆ ก็ตาม อีกทั้งยังมีเสรีภาพในการปฏิบัติพิธีกรรมตามนับถือ ซึ่งต้องไม่เป็นการต่อต้านความสงบสุขเรียบร้อยหรือขัดต่อศีลธรรมของประชาชน’

โดยแนวความคิดเรื่องการนับถือศาสนานี้ มาจากการที่คณะผู้ยกร่างรัฐธรรมนูญ เล็งเห็นว่าการมอบสิทธิเสรีภาพในประเทศไทยนั้น ไม่มีความชัดเจนแน่นอน ทำให้ในอนาคตไม่อาจใช้เป็นหลักประกันของประชาชนได้ ด้วยเหตุนี้จึงจำเป็นต้องบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญให้ชัดเจน ถูกต้อง รับรู้โดยทั่วกัน อันเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ เพื่อใช้เป็นหลักประกันสิทธิเสรีภาพของประชาชน โดยผู้ปกครองไม่อาจละเมิด และนับตั้งแต่ตอนนั้นเป็นต้นมา รัฐธรรมนูญไทยฉบับ ต่อๆ มา ทุกฉบับ ก็ได้วางหลักการเรื่องสิทธิเสรีภาพศาสนาตลอดมา อันมีลักษณะแบบเดียวกันกับเสรีภาพในเรื่องอื่นๆ กล่าวคือ เสรีภาพในการเลือกเคารพศาสนาของประชาชนคนไทย เป็นเสรีภาพสมบูรณ์แบบ ไม่ให้มีการจำกัดใดๆ ได้เลย โดยรัฐ, หน่วยงานของรัฐ, องค์กรเอกชน ต่างๆ ไม่มีอำนาจเข้าไปแทรกแซงเสรีภาพในการถือศาสนาของบุคคลใดบุคคลหนึ่งเด็ดขาด